Techniques in small animal wound management
1. กระบวนการหายของแผลในแต่ละช่วงมีเซลล์ที่ทำหน้าที่หลักแตกต่างกัน
การเลือกวิธีการรักษาที่ช่วยส่งเสริมการทำงานของเซลล์ในแต่ละช่วงอย่างเหมาะสม จะส่งเสริมให้กระบวนการหายของแผลเกิดได้ดียิ่งขึ้น
2. แมวแผลหายช้ากว่าสุนัข
- บริเวณผิวหนังของแมวมีแส้นเลือดไปเลี้ยงน้อยกว่า ต้องอาศัยเลือดจากชั้นกล้ามเนื้อผ่านไปทางชั้นไขมันใต้ผิวหนัง
- ในกรณีที่แมวสูญเสียไขมันใต้ผิวหนังมาก จะส่งผลให้แผลยิ่งหายช้า
3. ประเมินสัญญาณชีพของสัตว์ป่วยก่อนประเมินบาดแผล
สัตว์ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บ ส่วนใหญ่จะมาในภาวะฉุกเฉิน ต้องประเมินสัญญาณชีพก่อนทุกครั้ง หลังจากสัตว์ป่วยมีสัญญาชีพคงที่แล้วจึงมาประเมินแผล เพื่อวางแผนการจัดการบาดแผลต่อไป
4. 3D หลักในการประเมินบาดแผล
Degree trauma of wound ระดับความรุนแรงของแผลฅ
Degree of contamination ระดับการปนเปื้อนของแผล
- clean wound แผลสะอาด
- clean-contaminated wound แผลปนเปื้อนเชื้อโรคเล็กน้อย
- contaminated wound แผลปนเปื้อน
- dirty wound แผลสกปรก
Duration ระยะเวลาที่เกิดบาดแผล
- แผลที่เกิดภายใน 6 ชั่วโมง ร่วมกับมีความรุนแรง และการปนเปื้อนของเชื้อน้อย อาจพิจารณาเย็บปิดแผลได้
5. การจัดการบาดแผลไม่จำเป็นต้องเย็บปิดเสมอไป
การจัดการบาดแผล สามารถทำได้ทั้งแบบการรักษาแผลเปิด และการเย็บปิด ซึ่งการประเมินบาดแผลเป็นขั้นตอนสำคัญในการเลือกวิธีการจัดการบาดแผล
การรักษาแผลเปิด เหมาะสำหรับแผลที่มีการปนเปื้อนมาก (dirty wound) แผลที่เป็นรู (puncture wound), แผลถลอก (Abrasion wound), แผลไหม้ (Burn wound)
การเย็บปิดแผล
- Primary closure เย็บปิดทันทีหลังภายใน 6 ชั่วโมง หลังเกิดบาดแผล เหมาะสำหรับแผลสะอาด (Clean), แผลปนเปื้อนเชื้อโรคเล็กน้อย (clean-contaminated wound)
- Delay Primary closure เย็บปิดหลังจากรักษาแผลเปิด 3 – 5 วัน
- Secondary closure เย็บปิดหลังจากรักษาแผลเปิด 5 - 7 วัน
6. แผลที่จำเป็นต้องเย็บปิด แม้ว่าจะมีการปนเปื้อน
- แผลที่มีอวัยวะภายในออกมาจากบาดแผล
- แผลที่อยู่ในตำแหน่งที่ถ้าเกิดการหดของบาดแผล แล้วจะทำให้อวัยวะดังกล่าวทำงานผิดปกติไป เช่น บริเวณรูก้น หนังตา ปาก
**สัตว์ป่วยต้องอยู่ในสภาวะที่สามารถรับการผ่าตัดได้ และเจ้าของยินยอมในการผ่าตัด**
7. 3 ขั้นตอนการล้างทำความสะอาดแผล
1. Hair clip โกนขน โดยปัตตาเลี่ยน ไม่แนะนำให้ใช้ใบมีดเพราะทำให้ผิวหนังบาดเจ็บได้
2. Skin sterilize ทำความสะอาดผิวหนังรอบบาดแผล
3. Lavage & debride
Lavage การชะล้างสิ่งสกปรก หรือเชื้อออกจากบาดแผล โดยใช้น้ำเกลือ (เหมาะกับแผลที่ปนเปื้อนน้อยถึงปานกลาง ) หรือ น้ำยาฆ่าเชื้อ (เหมาะกับแผลที่ปนเปื้อนมาก)
Debride การกำจัดเนื้อตาย และสิ่งปนเปื้อนออกจากบาดแผล เพื่อส่งเสริมการหายของแผล
- Selective ทำลายเฉพาะเนื้อตาย วิธีที่นิยมคือ Autolytic debridement เป็นการส่งเสริมกระบวนการหายของแผลตามธรรมชาติด้วยการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวกับแผล
- Non selective ทำลายเนื้อเยื่อปกติด้วย มี 2 วิธี
* Surgical การตัดเนื้อตาย
* Mechanical การใช้แรงดันในการล้างแผล, การใช้ผ้าก๊อตแห้ง หรือเปียกในการลอกเนื้อเยื่อ
8. ผ้าปิดแผลมีผลต่อกระบวนการหายของแผล ผ้าปิดแผล ประกอบไปด้วย 3 ชั้น ได้แก่
1. Primary layer
- เป็นชั้นที่สำคัญที่สุด เนื่องจากเป็นชั้นที่ติดกับบาดแผล
- ต้องช่วยรักษาความชุ่มชื้นของแผล ไม่ยึดติดบาดแผลขณะลอกออก ไม่ระคายเคือง
- แผลแต่ละชนิด เหมาะกับผ้าปิดแผลต่างกัน
2. Secondary layer
- เป็นชั้นดูดซับสิ่งคัดหลั่ง พยุงผ้าปิดแผลชั้นแรก
3. Tertiary layer
- ชั้นนอกสุดของผ้าปิดแผล
- ป้องกันการปนเปื้อนจากภายนอก พยุงผ้าปิดแผลชั้นแรก และชั้นสอง
....................
บทความโดย
สพ.ญ.อภิลักษณ์ มหัธนันท์
..................
#เครื่องมือสัตวแพทย์ #คลินิกสัตวแพทย์ #โรงพยาบาลสัตว์ #อุปกรณ์สัตว์เลี้ยง #อุปกรณ์สัตวแพทย์ #BEC #becvet #BECpremium #ครบจบที่BEC